چگونه بفهمیم سوئیچ سیسکو چه مدت روشن بوده و چه تغییراتی داشته؟

اگر مسئول نگهداری و پشتیبانی شبکه هستید، دانستن مدت زمان روشن بودن سوئیچ سیسکو (Uptime) و تغییراتی که در طول زمان روی آن انجام شده (History) برای مدیریت بهتر شبکه ضروری است. این اطلاعات به شما کمک می‌کند دلایل قطعی شبکه را تحلیل کنید، تغییرات پیکربندی را دنبال کنید، و سلامت کلی تجهیزات را ارزیابی کنید.

در این مقاله، به‌صورت کامل و مرحله به مرحله بررسی می‌کنیم که چگونه اطلاعات Uptime و History را در سوئیچ‌های Cisco مشاهده کنید، به چه نکاتی باید توجه کنید، و چگونه این اطلاعات را تفسیر کنید.

چرا بررسی مدت زمان روشن بودن Uptime و History اهمیت دارد؟

قبل از وارد شدن به دستورات و روش‌ها، بهتر است بدانیم چرا بررسی این دو آیتم مهم است:

• بررسی پایداری شبکه: اگر مدت زمان روشن بودن (uptime) سوئیچ شما کوتاه است یا به‌طور ناگهانی ریست شده، ممکن است با قطعی برق یا باگ نرم‌افزاری مواجه شده باشد.
• عیب‌یابی سریع‌تر: اگر بدانید که سوئیچ چه زمانی ریست شده یا پیکربندی چه زمانی تغییر کرده، راحت‌تر می‌توانید مشکل را پیدا کنید.
• مستندسازی و انطباق: در محیط‌هایی که مستندسازی تغییرات و تطابق با استانداردها (compliance) مهم است، ثبت تاریخچه تغییرات الزامی است.

مشاهده مدت زمان روشن بودن (Uptime) سوئیچ سیسکو

برای مشاهده مدت زمان روشن بودن سوئیچ (یعنی از آخرین باری که ریست شده یا روشن شده)، می‌توانید از دستور زیر استفاده کنید:

show version

بعد از اجرای این دستور، به دنبال خطی مانند این بگردید:

Switch uptime is 3 weeks, 4 days, 2 hours, 23 minutes

این اطلاعات نشان می‌دهد که سوئیچ به مدت ۳ هفته و ۴ روز روشن بوده و خاموش یا ریست نشده.

نکته:

اگر سوئیچ شما به‌طور ناگهانی uptime کمی دارد و هیچ دلیلی برای ریست نمی‌دانید، احتمالاً با یکی از موارد زیر مواجه هستید:

• ریست نرم‌افزاری توسط ادمین
• ریست شدن بعد از upgrade یا reload
• قطعی برق
• مشکلات سخت‌افزاری

مشاهده تاریخچه تغییرات (Configuration History)

سیسکو به‌صورت پیش‌فرض تاریخچه دقیقی از تغییرات در دسترس نمی‌گذارد، اما با ترکیب چند ابزار و تکنیک می‌توانید اطلاعات مفیدی به دست آورید.

1. مشاهده زمان آخرین ذخیره پیکربندی

با دستور زیر می‌توانید ببینید آخرین باری که تنظیمات ذخیره شده‌اند (write یا copy run start):

show startup-config

در بعضی دستگاه‌ها، خروجی نشان می‌دهد چه زمانی پیکربندی به صورت دستی ذخیره شده. البته این اطلاعات محدود هستند.

2. بررسی تاریخچه فرمان‌های وارد شده

اگر قابلیت command logging فعال باشد، می‌توانید فرمان‌هایی که وارد شده‌اند را ببینید:

show history

این دستور لیست کوتاهی از آخرین فرمان‌های تایپ‌شده در همان نشست (session) را نشان می‌دهد. برای ذخیره‌سازی طولانی‌تر باید logging روی syslog یا archive فعال باشد.

فعال‌سازی History Logging حرفه‌ای در سوئیچ سیسکو

برای داشتن تاریخچه کامل‌تر، می‌توانید از قابلیت archive در Cisco IOS استفاده کنید. با این قابلیت، هر بار که پیکربندی تغییر می‌کند، یک نسخه جدید در حافظه ذخیره می‌شود.

فعال‌سازی archive:

وارد حالت global configuration شوید:

conf t

سپس این تنظیمات را وارد کنید:

archive
 path flash:config-archive
 write-memory

بعد از این، هر بار که با write memory یا copy run start تنظیمات ذخیره شود، یک نسخه در آرشیو ثبت خواهد شد.

برای مشاهده نسخه‌های ذخیره شده:

show archive

و برای مشاهده تفاوت بین دو نسخه:

show archive config differences nvram:startup-config system:running-config

مشاهده لاگ‌های سیستمی (Syslog)

یکی از بهترین روش‌ها برای بررسی تاریخچه فعالیت سوئیچ، بررسی لاگ‌های سیستمی است. با فعال کردن syslog می‌توانید موارد زیر را مانیتور کنید:

• زمان ریست شدن سوئیچ
• ورود و خروج کاربران
• فرمان‌های اجرا شده
• خطاهای سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری

فعال‌سازی Syslog:

javascriptCopyEditlogging buffered 16384
logging console

سپس با دستور زیر لاگ‌های ذخیره شده را مشاهده کنید:

show logging

بررسی Uptime و تغییرات از راه دور

اگر به‌صورت remote به سوئیچ وصل هستید (مثلاً با SSH یا Telnet)، باز هم می‌توانید همان دستورات را اجرا کنید. اما اگر بخواهید از طریق نرم‌افزار مانیتورینگ (مثل SolarWinds یا PRTG) وضعیت uptime را ببینید، می‌توانید از SNMP استفاده کنید.

با SNMP uptime را مانیتور کنید:

Object ID مربوط به uptime در SNMP به شکل زیر است:

1.3.6.1.2.1.1.3.0

این OID زمان روشن بودن دستگاه را از آخرین ریست به میلی‌ثانیه نشان می‌دهد. اکثر ابزارهای مانیتورینگ این را به‌صورت زمان قابل فهم نمایش می‌دهند.

بررسی Reboot History با استفاده از Crashinfo

در بعضی سوئیچ‌های سیسکو، اگر دستگاه به‌دلایل غیرعادی ریست شده باشد، فایلی به نام crashinfo روی flash ذخیره می‌شود.

برای دیدن فایل‌ها:

dir flash:

اگر فایل crashinfo.txt دیدید، می‌توانید آن را با دستور more ببینید:

more flash:crashinfo.txt

نکات مهم برای عیب‌یابی بهتر

• همیشه بعد از هر تغییر مهم در پیکربندی، یک نسخه از آن را export کنید.
• با استفاده از archive و syslog می‌توانید مسیر کامل تغییرات را مستند کنید.
• اگر uptime غیرمنتظره است، فایل‌های لاگ و crashinfo را بررسی کنید.

سوالات متداول (FAQ)

چطور بفهمم که چه کسی سوئیچ را ریست کرده؟
اگر قابلیت AAA یا لاگ ورود فعال باشد، می‌توانید با show logging بررسی کنید که چه کسی آخرین بار وارد شده و چه فرمان‌هایی اجرا کرده است.

آیا امکان بازیابی پیکربندی قبلی وجود دارد؟
اگر archive فعال باشد، بله. می‌توانید با دستور configure replace یکی از نسخه‌های قدیمی را بازگردانید.

آیا امکان دیدن دقیق زمان ریست شدن وجود دارد؟
در خروجی دستور show version معمولاً زمان ریست اخیر دیده نمی‌شود. اما می‌توانید زمان Uptime را با زمان فعلی مقایسه کنید تا حدوداً زمان ریست را تخمین بزنید.

نتیجه‌گیری

بررسی مدت زمان روشن بودن سوئیچ سیسکو و تغییراتی که روی آن انجام شده، بخش مهمی از مدیریت شبکه است. با استفاده از دستورات show version, show history, show logging, و فعال‌سازی archive می‌توانید کنترل دقیقی روی وضعیت تجهیزات خود داشته باشید.

مهم نیست در چه سطحی از مدیریت شبکه هستید—دانستن این اطلاعات به شما کمک می‌کند هم از نظر فنی و هم مدیریتی همیشه یک قدم جلوتر باشید.