آموزش کامل بکاپ و ریستور تنظیمات سوئیچ سیسکو

در دنیای مدیریت شبکه، بکاپ و ریستور تنظیمات سوئیچ سیسکو یکی از حیاتی‌ترین مهارت‌هایی است که هر مدیر شبکه باید آن را به خوبی بلد باشد. فرقی نمی‌کند که در یک شرکت کوچک کار می‌کنید یا در یک دیتاسنتر بزرگ؛ اگر پیکربندی سوئیچ‌های شما از بین برود و بکاپی نداشته باشید، ممکن است ساعت‌ها یا حتی روزها طول بکشد تا شبکه به حالت پایدار قبلی بازگردد.

در این راهنمای جامع، قصد داریم صفر تا صد بکاپ و ریستور تنظیمات سوئیچ سیسکو را با زبانی ساده ولی تخصصی به شما آموزش دهیم. در ادامه با روش‌های مختلف، ابزارهای موردنیاز، دستورات کاربردی و نکات حیاتی آشنا خواهید شد.

چرا بکاپ و ریستور تنظیمات سوئیچ سیسکو اهمیت دارد؟

سوئیچ‌های سیسکو یکی از پایدارترین و محبوب‌ترین تجهیزات شبکه در دنیاست. با این حال، هیچ سیستمی از خطا در امان نیست. دلایلی مانند:

• خطای انسانی در پیکربندی
• آپگرید ناموفق
• خرابی سخت‌افزاری
• حملات سایبری یا Ransomware
• ریست تصادفی تنظیمات کارخانه

همگی می‌توانند باعث از دست رفتن تنظیمات فعلی شوند. در این مواقع، اگر بکاپ به‌روزی از تنظیمات نداشته باشید، شبکه ممکن است ساعت‌ها از کار بیفتد. اما با یک فایل بکاپ ساده، تنها در چند دقیقه می‌توانید همه‌چیز را به حالت قبل بازگردانید.

روش‌های مختلف برای بکاپ و ریستور سوئیچ سیسکو

قبل از شروع مراحل، باید بدانید که برای بکاپ و ریستور تنظیمات سوئیچ سیسکو، چند روش رایج وجود دارد:

1. استفاده از CLI (Command Line Interface) از طریق Telnet یا SSH
2. ذخیره و بازیابی روی TFTP Server
3. ذخیره روی USB Flash Drive
4. بازیابی از حافظه NVRAM یا Startup-config
5. مدیریت از طریق نرم‌افزار Cisco Prime یا Cisco DNA Center (برای شبکه‌های بزرگ)

در این مقاله تمرکز ما بیشتر روی روش CLI با استفاده از TFTP و USB است، چون ساده‌تر و قابل استفاده برای اکثر کاربران است.

پیش‌نیازها برای بکاپ گرفتن از سوئیچ سیسکو

قبل از اینکه دستورات را وارد کنیم، این موارد را آماده کنید:

• دسترسی به سوئیچ از طریق کنسول، SSH یا Telnet
• تنظیم IP روی سوئیچ برای دسترسی به شبکه
• نصب و راه‌اندازی TFTP Server روی سیستم محلی (مثل Tftpd32 یا SolarWinds)
• یک حافظه USB در صورت نیاز به بکاپ آفلاین

مراحل بکاپ گرفتن از تنظیمات سوئیچ سیسکو با TFTP

برای بکاپ تنظیمات سوئیچ سیسکو، از دستور copy استفاده می‌شود. فرض کنیم IP سیستم شما 192.168.1.100 است و TFTP روی آن فعال است.

1. اتصال به سوئیچ از طریق ترمینال (Putty یا SecureCRT):

Switch> enable
Switch# copy running-config tftp

2. پاسخ به سؤالات CLI:

Address or name of remote host []? 192.168.1.100
Destination filename [running-config]? switch-backup.cfg

3. اگر همه‌چیز درست باشد، فایل تنظیمات روی سیستم شما ذخیره خواهد شد.

بکاپ گرفتن از Startup-config

تنظیماتی که هنگام بوت بارگذاری می‌شوند در فایل Startup-config ذخیره می‌شوند. برای ذخیره این فایل:

Switch# copy startup-config tftp

اگر بخواهید فایل را ابتدا ذخیره و سپس بکاپ بگیرید:

Switch# write memory
Switch# copy startup-config tftp

بکاپ روی فلش USB

اگر به TFTP دسترسی ندارید، می‌توانید از فلش USB استفاده کنید:

1. فلش را به پورت USB سوئیچ وصل کنید.
2. بررسی اینکه فلش شناسایی شده:

Switch# dir usbflash0:

3. اجرای بکاپ:

Switch# copy running-config usbflash0:/switch-backup.cfg

مراحل ریستور تنظیمات سوئیچ سیسکو

بازیابی تنظیمات، ساده ولی حساس است. قبل از اجرا، مطمئن شوید که فایل سالم است.

ریستور از طریق TFTP:

Switch# copy tftp running-config
Address or name of remote host [ ]? 192.168.1.100
Source filename [ ]? switch-backup.cfg
Destination filename [running-config]? [Enter]

این دستور تنظیمات را روی فایل جاری (Running-config) بارگذاری می‌کند، بدون ریستارت.

اگر بخواهید آن را در Startup-config نیز ذخیره کنید:

Switch# copy running-config startup-config

ریستور از USB:

Switch# copy usbflash0:/switch-backup.cfg running-config

و برای ذخیره دائمی:

Switch# copy running-config startup-config

نکات امنیتی در بکاپ و ریستور تنظیمات سوئیچ سیسکو

برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، این نکات را رعایت کنید:

• بکاپ را رمزگذاری شده نگه دارید یا در سیستم ایزوله ذخیره کنید.
• دسترسی به TFTP محدود باشد تا هر کسی نتواند فایل‌ها را ببیند یا تغییر دهد.
• در زمان ریستور، سوئیچ را جدا از شبکه اصلی تست کنید تا کانفیگ اشتباه باعث قطعی نشود.
• همیشه قبل از تغییرات بزرگ، یک بکاپ جدید بگیرید.
• از دستور show version برای تطبیق ورژن IOS بین دستگاه‌ها مطمئن شوید.

سناریوهای رایج استفاده از بکاپ و ریستور تنظیمات سوئیچ سیسکو

بازیابی تنظیمات پس از خرابی یا بازگشت به تنظیمات کارخانه
در صورت بروز قطعی برق، خرابی سخت‌افزاری یا بازگشت به تنظیمات پیش‌فرض کارخانه (Factory Reset)، پیکربندی سوئیچ ممکن است از بین برود. در چنین شرایطی، استفاده از فایل پشتیبان امکان بازیابی سریع و کامل تنظیمات قبلی را فراهم می‌سازد.

انتقال پیکربندی به سوئیچ مشابه
در صورتی که یک سوئیچ جدید تهیه شده و نیاز به اعمال دقیق تنظیمات سوئیچ قبلی باشد، استفاده از فایل بکاپ، فرآیند پیکربندی مجدد را تسهیل کرده و از انجام تنظیمات دستی جلوگیری می‌کند.

بازگردانی تنظیمات در صورت بروز خطاهای پیکربندی
در زمان اعمال تغییرات یا عیب‌یابی، احتمال بروز خطاهایی وجود دارد که می‌توانند موجب اختلال در عملکرد شبکه شوند. در این مواقع، فایل بکاپ نقش نسخه‌ای پایدار و امن را ایفا کرده و امکان بازگردانی تنظیمات به وضعیت مطلوب پیشین را فراهم می‌نماید.

پشتیبان‌گیری پیش از ارتقاء سیستم‌عامل (IOS Upgrade)
پیش از ارتقاء سیستم‌عامل دستگاه، تهیه نسخه پشتیبان از پیکربندی فعلی ضروری است. در صورت بروز ناسازگاری یا از بین رفتن بخشی از تنظیمات پس از ارتقاء، فایل بکاپ امکان بازگردانی کامل پیکربندی را فراهم می‌سازد.

کلون‌سازی تنظیمات در بین شعب سازمانی
در سازمان‌هایی با چندین شعبه و زیرساخت‌ مشابه، استفاده از فایل پشتیبان تهیه‌شده از یک سوئیچ، امکان پیاده‌سازی یکسان تنظیمات را در سایر شعب فراهم می‌کند. این روش علاوه بر صرفه‌جویی در زمان، احتمال بروز خطاهای انسانی را نیز به حداقل می‌رساند.

تهیه نسخه‌های دوره‌ای از پیکربندی (Configuration Snapshots)
تیم‌های فناوری اطلاعات به‌صورت منظم (هفتگی یا ماهانه) اقدام به تهیه نسخه پشتیبان از تنظیمات شبکه می‌کنند. این اقدام به‌منظور ثبت تغییرات، امکان مقایسه نسخه‌ها و بازیابی تنظیمات در صورت نیاز انجام می‌گیرد.

استفاده در برنامه‌های بازیابی پس از بحران (Disaster Recovery)
در چارچوب برنامه‌های Disaster Recovery، فایل‌های پشتیبان از تنظیمات تجهیزات شبکه نقش حیاتی ایفا می‌کنند. در صورت از دست رفتن دیتاسنتر اصلی، این فایل‌ها می‌توانند زیرساخت شبکه را در یک سایت پشتیبان به‌سرعت راه‌اندازی نمایند.

مهاجرت به سخت‌افزار جدید
در زمان تعویض یک سوئیچ قدیمی با مدل جدیدتر، استفاده از فایل بکاپ موجب تسریع در راه‌اندازی تجهیزات جدید می‌گردد. البته این فرآیند نیازمند سازگاری بین نسخه سیستم‌عامل و مشخصات سخت‌افزاری است.

دستورات کاربردی برای بررسی تنظیمات

برخی از دستورات مفید هنگام بکاپ و ریستور:

show running-config
show startup-config
show version
show flash:
show interfaces status
write memory

جمع‌بندی

در این مقاله یاد گرفتیم که چگونه به‌صورت کامل و حرفه‌ای، بکاپ و ریستور تنظیمات سوئیچ سیسکو را انجام دهیم. چه از طریق TFTP، چه USB یا حتی نرم‌افزارهای مدیریتی، داشتن یک نسخه بکاپ منظم از تنظیمات شبکه، می‌تواند از بروز بسیاری از بحران‌ها جلوگیری کند.

فراموش نکنید که بکاپ گرفتن یک کار یک‌باره نیست، بلکه باید آن را در برنامه‌های نگهداری منظم شبکه قرار دهید. همیشه پیشگیری، بهتر از درمان است!